Charakterystyka Katechezy Dobrego Pasterza
32 punkty do refleksji
Jakie są najważniejsze punkty odróżniające tę katechezę od innych i powód dla których nazywa się ją “Katechezą Dobrego Pasterza”? Poniższa charakterystyka służy przedstawieniu głównych aspektów katechezy w miarę jak się pojawiały w czasie ponad pięćdziesięcioletniej pracy z dziećmi z różnych krajów, kultur i środowisk społeczno-ekonomicznych. Cechy te odzwierciedlają stałe elemente obecne w tej pracy, a zostały tu przedstawione po to, aby zagłębiać się w nie w celu dalszej refleksji.
1. Dziecko, a w szczególności życie religijne dziecka, stoi w centrum zainteresowania i zaangażowania katechetów Dobrego Pasterza.
- Katecheta obserwuje i bada podstawowe potrzeby dziecka oraz przejawy tych życiowych potrzeb zgodnie z fazą rozwojową dziecka.
- Katecheta wspólnie z dzieckiem przeżywa doświadczenie religijne zgodnie z nauką Ewangelii: „Zaprawdę, powiadam wam: Jeśli się nie odmienicie i nie staniecie jak dzieci, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego. ” (Mt 18,3)
- Katecheta zajmuje się stworzeniem warunków, które są niezbędne, aby doświadczać takiego życia i rozkwitać w nim.
2. Mając to na uwadze, katecheta przyjmuje wizję człowieka według Marii Montessori, a tym samym postawę osoby dorosłej względem dziecka i przygotowuje środowisko zwane atrium, które pomaga w rozwoju życia religijnego.
3. Atrium jest wspólnotą, w której dzieci i dorośli wspólnie przeżywają religijne doświadczenie, co ułatwia uczestnictwo w szerszej wspólnocie rodziny, kościoła i innych sferach społecznych.
- Atrium jest miejscem modlitwy, w którym praca i nauka spontanicznie stają się medytacją, kontemplacją i modlitwą.
- Atrium jest miejscem, w którym jedynym Nauczycielem jest Chrystus; zarówno dzieci, jak i dorośli stają przed Jego Słowem w postawie słuchacza i starają się przeniknąć tajemnicę celebracji liturgicznej.
4. W atrium przekaz chrześcijańskiego przesłania ma charakter uroczysty.
- Katecheta nie jest nauczycielem, pamiętając, że jedynym Nauczycielem jest sam Chrystus.
- Katecheta wyrzeka się wszelkich form kontroli (takich jak quizy, teksty, egzaminy itd.) zachowując postawę duchowego ubóstwa w doświadczeniu, którego owoce nie są jego własną zasługą.
5. W atrium przedstawia się te tematy, na które dzieci odpowiedziały w sposób głęboki i radosny. Tematy pochodzą z Biblii i Liturgii (modlitwy i sakramenty) będącymi podstawowymi źródłami tworzenia i podtrzymywania życia chrześcijańskiego na każdym etapie rozwoju, a w szczególności służące oświeceniu i karmieniu duchowości dziecka wynikających z jego najbardziej podstawowych potrzeb religijnych.
6. Słowo (Boże) jest głoszone w możliwie najbardziej obiektywny sposób tak, aby słowa dorosłego nie stawały niepotrzebnie pomiędzy Bogiem, który mówi, a Jego stworzeniem, które słucha. Jedynym celem słów dorosłego jest dyskretne wspomożenie słuchania Słowa Bożego, tak jak oświadczył Jezus w Ewangelii: „Moja nauka nie jest moją, lecz Tego, który Mnie posłał. ” (J 7, 16).
7. Katecheci Dobrego Pasterza uwzględniają tylko te tematy, które wynikają z istotności i specyfiki podstawowych potrzeb dzieci i ich pracy z nimi.
8. Cotygodniowe spotkania w atrium powinny trwać przynajmniej 2 godziny. Zazwyczaj krótsza część powinna być poświęcona prezentacji tematu przez katechetę, a większość czasu pozostawiona na pracę własną dzieci.
9. W harmonii z Kościołem Powszechnym życie w atrium przebiega zgodnie z rokiem liturgicznym. Dlatego momentami szczególnie intensywnymi są Święta Bożego Narodzenia / Święto Trzech Króli (Epifania) i Wielkanoc / Zesłanie Ducha Świętego.
10. Eucharystia ma zasadnicze znaczenie dla życia atrium na każdym poziomie, a sprawowana jest zgodnie z różnymi denominacjami kościoła chrześcijańskiego, w którym znajduje się atrium.
11. Na coroczne ogłoszenie dotyczące zaproszenia do uroczystego przyjęcia Pierwszej Komunii, dzieci same odpowiadają zgodnie z w własnym pragnieniem przyjęcia sakramentu i stopniem osobistej dojrzałości, przy czym rodzina, katecheta i ksiądz pomagają dziecku w podjęciu decyzji.
12. Uroczystą celebrację Pierwszej Komunii poprzedza intensywny okres przygotowań składający się ze specjalnych, cotygodniowych spotkań, innych niż regularne sesje w atrium.
13. Rekolekcje do Pierwszej Komunii trwają co najmniej cztery dni (od rana do wieczora). Niezbędnymi elementami rekolekcji są:
- codzienny udział w Eucharystii,
- dostateczna ilość okazji pozwalająca dzieciom na spokojną pracę z tym, co już otrzymały, bez wprowadzania nowych prezentacji,
- przedłużenie rekolekcji do wieczora także w dniu Pierwszej Komunii, aby za szybko nie odwrócić uwagi dzieci od tego, co właśnie przeżyły.
14. Celebracja pierwszego sakramentu pojednania jest uroczyście związana z chrzcielnymi znakami białej szaty i światła, a w przypadku katechumenów z całą celebracją chrztu.
15. Przykładamy większą uwagę do nasilonych w okresie poprzedzającym Pierwszą Komunię spotkań z rodzinami.
16. Katecheza trwa w latach następujących po Pierwszej Komunii, wraca do tematów już wprowadzonych rozszerzając je i przedstawia inne tematy zgodnie z nowymi potrzebami wynikającymi z kolejnego okresu rozwojowego.
17. Materiał oddany jest do dyspozycji dzieciom. Osobista praca dzieci z materiałem pomaga w medytacji i absorpcji prezentowanego tematu. W miejscach, w których nie ma jeszcze możliwości stworzenia atrium, innym ważnym narzędziem do głoszenia chrześcijańskiego przesłania są zeszyty ćwiczeń i przewodniki katechetów: „Ja jestem Dobrym Pasterzem”. Głos Dobrego Pasterza może dotrzeć do dziecka poprzez różne środki przekazu, ale niezależnie od konkretnego narzędzia, głos Pasterza rozbrzmiewa w głębi serca.
18. Materiał musi być atrakcyjny, ale „stonowany” / „ubogi” i bezwzględnie musi być zgodny z prezentowanym tematem. Katecheta wykonując materiał powstrzymuje się od dodawania powierzchownych upiększeń, które odciągają dziecko od zasadniczych elementów prezentowanego tematu. Innymi słowy, materiał musi być prosty, niezbędny i „stonowany” / „ubogi”, aby pozwolić bogactwu treści prześwieceć przezeń.
19. Ta sama wytyczna (jak w punkcie 18) dotyczy samego środowiska atrium. Katecheza Dobrego Pasterza może być realizowana w każdym otoczeniu społecznym lub kulturowym.
20. Materiały do atrium przygotowane przez katechetów odtwarzają wiernie eksperymentalne modele z Katechezy Dobrego Pasterza. Projekty tych modeli są wynikiem długiej wspólnej pracy opartej na obserwacjach oraz eksperymentach i zostały opracowane zgodnie z potrzebami dziecka wynikającymi z poszczególnych etapów rozwoju.
21. Materiał umożliwia katechecie przyjęcie jego właściwego „stanowiska” jako „nieużytecznego sługi” (Łk 17,10). Wyrażenie to wskazuje, że katecheta ma swoje zadania, ma pewne funkcje do wypełniania, lecz wyniki jego działań w dużej mierze wykraczają ponad to, co czyni, gdyż jedynym Nauczycielem jest Chrystus.
22. Katecheci pracują razem w duchu jedności i harmonii, zgodnie z Bożym planem komunii w historii zbawienia i zgodnie z tematami jedności tak mocno wyrażonymi w przypowieściach o Dobrym Pasterzu (J 10, 1) i Prawdziwym Krzewie Winnym. (J 15,1). Hojnie ofiarowują swoje talenty i doświadczenie dla dobra wszystkich.
23. Postawa dorosłego powinna charakteryzować się pokorą wobec umiejętności dziecka, dzięki czemu buduje on odpowiednią relację z dzieckiem, pełną szacunku dla jego osobowości i cierpliwego czekania, aż dziecko samo się odkryje.
24. Zadania katechety obejmują:
- pogłębianie chrześcijańskiego przekazu poprzez znajomość źródeł biblijnych i liturgicznych oraz aktualnej, żywej tradycji Kościoła, w tym ruchów teologicznych, społecznych i ekumenicznych, które dziś ożywiają Kościół;
- przygotowanie środowiska i utrzymanie porządku w tym środowisku (atrium), aby sprzyjało koncentracji, ciszy i kontemplacji zarówno dzieci, jak i dorosłych;
- samodzielne przygotowywanie materiałów w jak największym zakresie i podejmowanie współpracy z innymi osobami w obszarach, które przekraczają możliwości danego katechety.
25. Od katechety wymaga się samodzielnego wykonania materiałów dlatego, że dzięki temu:
- głębiej przyswaja treści,
- zwalcza pośpiech, konsumpcjonizm, a nawet nadmierną „skuteczność”
- wyznacza sobie rytm, który współbrzmi z rytmem dziecka i – w co również wierzymy – z działaniem Ducha Św.
- próbuje osiągnąć integrację ręki, umysłu i serca.
26. Priorytetowym obowiązkiem katechety jest praca z dziećmi w atrium. Jednakże to zobowiązanie prowadzi katechetę także do otwartości na potrzeby katechezy w ogóle, wyczulając go na inne formy służby, które mogą okazać się konieczne.
27. Katecheza Dobrego Pasterza zajmuje się także pomaganiem dorosłym w otworzeniu ich oczu na ukryte bogactwo dziecka, w szczególności na duchowe bogactwo dziecka tak, aby dorośli mogli się uczyć od dziecka i służyć mu. Zasady przewodnie tego dążenia (w Katechezie Dobrego Pasterza) to:
- niezabieganie o sukces,
- bycie ważnym lub robienie wrażenia na innych nie ma znaczenia (Iz 10,33 – 11,10)
- wierność duchowi ziarna gorczycy (Mt 13, 31),
- solidarność z najmniejszymi w kościele.
28. Katecheza Dobrego Pasterza szczególnie poważać wartości duchowe dzieciństwa i pragnie pielęgnować formację świadomości ukierunkowanej na budowanie historii zbawienia w sprawiedliwości i solidarności.
29. Katecheza Dobrego Pasterza jest otwarta dla wszystkich chrześcijan różnych wyznań i różnych aktów wiary w kościele.
30. Katecheza Dobrego Pasterza ofiaruje diecezji swoją służbę i dlatego działa we wspólnocie z biskupem.
31. Każde atrium korzysta z pomocy księdza, który przejmuje się dziećmi, a szczególnie ich zdolnościami religijnymi, celebruje z nimi Eucharystię i sakrament pojednania oraz działa w harmonii z duchem Katechezy Dobrego Pasterza.
32. Katecheza Dobrego Pasterza ma charakter eksperymentalny i jest otwarta na to, by nieustająco sięgać głębiej do nieskończonej tajemnicy Boga i Boskiego kosmicznego przymierza z Bożymi stworzeniami.
Pierwszy projekt tych punktów został sporządzony przez Stowarzyszenie Rzymskie w maju 1993 r. Zostały one zaproponowane do przeglądu na pierwszym Międzynarodowym Konsylium w październiku 1994 roku w Rzymie. Poprawki zostały wprowadzone na spotkaniu w Rzymie, 30 marca 1995 r. Kolejno punkty zostały zrewidowane przez Międzynarodowe Konsylium w październiku 1996 r.)
Przetłumaczone z języka włoskiego na angielski przez Rebekah Rojcewicz. Tekst wersji angielskiej stanowiącej podstawę niniejszego tłumaczenia pochodzi ze strony internetowej USA CGS. Tłumaczenie na język polski: Agata Lechowicz, czerwiec 2018